Declarada BIC a zona arqueolóxica de Castromao, un dos asentamentos castrexos máis antigos de Galicia

O Diario Oficial de Galicia publica hoxe a declaración realizada polo Xunta de Galicia como Ben de Interese Cultural (BIC) da zona arqueolóxica de Castromao situada no concello ourensán de Celanova que conta cun valor cultural sobranceiro fundamentado na súa importancia histórica, no seu potencial científico e no seu carácter representativo como un dos asentamentos castrexos máis antigos de Galicia.

Esta zona comprende un conxunto de bens de diferente natureza situados no cumio e ladeiras do coto no que se localiza o castro, ocupado de xeito continuado desde a primeira Idade de Ferro (desde o século VII a.C ata o século III d.C.), pasando pola Idade Media ata a actualidade. Entre eles, figuran estruturas defensivas visibles como murallas, foxos e antecastros. Ademais, unha das principais características que fai singular a Castromao dentro do conxunto dos castros galegos é a cantidade, variedade e riqueza dos restos arqueolóxicos exhumados en numerosas campañas de escavacións realizadas desde os anos 60 e que descubriron, por exemplo, á Tábula Hospitalis, que dá conta do pacto asinado por este pobo cun prefecto romano no ano 132 d.C. Tamén destaca a variedade dos tipos cerámicos, de xeito que coexisten formas castrexas de produción propia con outros elementos procedentes de Grecia.

A declaración aprobada hoxe alcanza a totalidade dos vestixios e rexistros arqueolóxicos vinculados a esta área e inclúe un catálogo de elementos patrimoniais vinculados entre os que destacan un petróglifo, hórreos, un cruceiro e as ruínas dunha capela situados no propio castro, unha área arqueolóxica potencial situada ao oeste e un epígrafe romano encaixado no casa reitoral de Castromao, ademais dun conxunto de elementos representativos da arquitectura popular dese núcleo.

O emprazamento do castro, nun outeiro que domina visualmente un vasto territorio sobre as terras de Celanova e Ourense, foi estratexicamente seleccionado para o control dos intercambios comerciais entre a ruta fluvial do río Miño e as vías terrestres.

Cómpre destacar que, na actualidade, a zona presenta un magnífico estado de conservación no que se refire ás estruturas arqueolóxicas exhumadas, consolidadas e exhibidas, un total de 75 vivendas que xunto coas murallas e muros de contención constitúen unha excelente mostra da arquitectura en pedra e urbanismo castrexos.

Réxime de protección

O contorno de protección circunscribe a totalidade da zona arqueolóxica e atinxe os socalcos e a ladeira baixa do sector leste e norte. Inclúe tamén as áreas de influencia susceptibles de albergar restos arqueolóxicos. Na zona oeste inclúe as terrazas de Cerdeira; polo norte a ladeira ata a ruptura da pendente; polo leste a aldea de Castromao incluída a igrexa; polo sur ata a estrada, e polo oeste incorpora unha área de plataformas de posible potencial arqueolóxico nos lugares identificados como Cañotas, Rescaldo, Cerdeira e Monte Vello.

Tras a declaración como BIC do conxunto, as intervencións que se pretendan realizar no ben ou no seu contorno de protección terán que ser autorizadas pola Xunta de Galicia e os propietarios, posuidores ou arrendatarios están obrigados a conservalos, mantelos e custodialos, evitando a súa perda, destrución ou deterioración. Ademais, están obrigadas a permitirlle o acceso ao persoal habilitado para a función inspectora, ao persoal investigador e ao persoal técnico designado pola Administración, así como a comunicar calquera dano ou prexuízo que sufrisen e afecten ao seu valor cultural. Por último, permitirán a súa visita pública gratuíta un número mínimo de catro días ao mes durante, polo menos, catro horas ao día. O decreto terá eficacia desde o día seguinte ao da súa publicación no Diario Oficial de Galicia.

Actuacións en castros

Esta declaración súmase ao traballo que a Xunta vén realizando no eido patrimonial. Precisamente, este mesmo mes, o Consello da Xunta aprobou declarar Ben de Interese Cultural (BIC) o Castro de Santa María de Cervantes (Lugo), así como a inscrición no Catálogo do Patrimonio Cultural de Galicia de diversos bens do ámbito desta zona arqueolóxica, á vista das súas características e dos seus valores culturais sobranceiros.

Ademais, o Goberno galego está a traballar na posta en valor doutros conxuntos castrexos como o castro de Montealegre en Moaña (Pontevedra), que será obxecto dunha re-escavación arqueolóxica, consolidación e restauración das estruturas, documentación e limpeza dos petróglifos existentes, así como do acondicionamento, sinalización e adecuación do acceso ao xacemento co obxectivo de favorecer un maior coñecemento e aproveitamento sociocultural do conxunto arqueolóxico. A inversión para estes fins ascende a 320.000 euros.

Así mesmo, realizarase unha nova campaña de escavacións e consolidación de estruturas no castro de Viladonga (Castro de Rei), cun orzamento de 231.200 euros destinados a traballos de investigación, documentación, escavación, consolidación e acondicionamento do xacemento. Grazas a isto, garantirase a súa conservación e protección.

O castro de San Tomé (Ourense) tamén está a ser obxecto de actuacións por un importe total de 124.000 euros, uns traballos que se atopan na fase final de consolidación das estruturas, e adxudicaranse actuacións no campamento romano de Ciadella (Sobrado) por importe de 274.265 euros.

Cómpre lembrar que Galicia conta cun rico patrimonio cultural constituído por bens materiais e inmateriais que, polo seu recoñecido valor propio, deben ser estudados e considerados para a permanencia e a identidade da cultura galega a través do tempo. Neste sentido, Galicia conta na actualidade con 742 BICs, unha cifra na que xa se inclúe a zona arqueolóxica de Castromao. Os elementos singulares declarados Ben de Interese Cultural na nosa Comunidade nos últimos meses son as estatuas do Mestre Mateo, o Arquivo Fotográfico Vidal, a Cova Eirós, as técnicas construtivas da carpintería de ribeira, a ampliación dos muíños do Folón e do Picón, a Ribeira Sacra e o castro de Santa María de Cervantes.